केंद्रीय अर्थमंत्र्यांनी संसदेत सांगितले की, रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) कडून या वर्षी देशात डिजिटल चलन सुरू केले जाईल. तर असे अनेक लोक आहेत ज्यांना डिजिटल चलन आणि ब्लॉकचेन समजत नाही. हे ब्लॉकचेन आधारित चलन असेल. 2022-23 च्या सुरुवातीला हे डिजिटल चलन जारी करण्याबाबत सांगितले जात आहे. आता लोकांच्या मनात प्रश्न येतोय की ही ब्लॉकचेन म्हणजे काय? ते कसे काम करते, त्याचा सर्वसामान्यांवर कसा परिणाम होईल? जाणून घेऊया या प्रश्नांची उत्तरे.
डिजिटल चलन म्हणजे काय?
लवकरच भारतात एक डिजिटल चलन आणले जाईल, जे ब्लॉकचेन तंत्रज्ञानावर आधारित आहे. या चलनाला भारतात सेंट्रल बँक डिजिटल करन्सी (CBDC) असे नाव देण्यात आले आहे. ते आरबीआय जारी करेल. विशेष म्हणजे तुम्ही ते तुमच्या प्रचलित चलनात रूपांतरित करू शकता. डिजिटल चलनाचे दोन प्रकार आहेत. पहिले, ‘रिटेल डिजिटल चलन’, जे सामान्य जनता आणि कंपन्यांना जारी केले जाते. दुसरीकडे, ‘घाऊक डिजिटल चलन’ वित्तीय संस्था वापरतात.
ब्लॉकचेन म्हणजे काय?
सोप्या भाषेत सांगायचे तर, ब्लॉकचेन दोन शब्दांनी बनलेले आहे. ब्लॉकचेन तंत्रज्ञानामध्ये ‘ब्लॉक’ आणि ‘चेन’, येथे ब्लॉकचा अर्थ एक पेक्षा अधिक डेटा ब्लॉक्सचा आहे. या ब्लॉक्समध्ये डेटा ठेवला जातो. या वेगवेगळ्या ब्लॉक्समध्ये चलन म्हणजेच डेटा असतो. येथे, वेगवेगळ्या बॉक्समध्ये चलन असल्याने डेटाची एक लांब साखळी तयार होते. त्याच वेळी, जेव्हा कोणताही नवीन डेटा येतो तेव्हा तो नवीन ब्लॉकमध्ये देखील रेकॉर्ड केला जातो. तसेच, जेव्हा ब्लॉक डेटाने भरला जातो, तेव्हा तो मागील ब्लॉकमध्ये जोडला जातो. त्याच प्रकारे ब्लॉक्स एकमेकांना जोडलेले आहेत.
ब्लॉकचेन असे कार्य करते ?
ब्लॉकचेन तंत्रज्ञान डेटा ब्लॉक्सवर कार्य करते, ज्यामध्ये प्रत्येक ब्लॉक एनक्रिप्ट केलेला असतो आणि इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने एकमेकांशी जोडलेला असतो. हे एक्सचेंज प्रक्रियेत एक प्रकारे कार्य करते. मालमत्तेची हालचाल, ती कधी आणि कुठे पोहोचली किंवा त्या क्षणी ते कोणासोबत आहेत याचीही माहिती देते.
खरं तर, ब्लॉक्स व्यवहाराच्या क्रमाची आणि अचूक वेळेची पुष्टी करतात आणि ते अशा प्रकारे एकमेकांशी जोडलेले असतात की त्यांच्यामध्ये दुसरा कोणताही ब्लॉक येऊ शकत नाही. त्यामुळे त्याची सुरक्षा मजबूत होते. प्रत्येक अतिरिक्त ब्लॉकचेन संपूर्ण ब्लॉकचेनसह पूर्वीच्या ब्लॉक्सची पडताळणी अधिक मजबूत करते. याशिवाय, तुम्हाला हे माहित असले पाहिजे की ब्लॉकचेन तंत्रज्ञान केवळ चलन तयार करत नाही. ते कोणत्याही डिजिटल गोष्टीचे रेकॉर्ड ठेवू शकतात. हे अगदी डिजिटल लेसरसारखे आहे.